venguon

 

                 Một chuyến về nguồn

 

      

       Giáo Phận Bắc Ninh.

      Đối với Hà Nội thì Bắc Ninh nằm về hướng Bắc nên gọi là Kinh Bắc  hay Hà Bắc (Hà Giang, Bắc Ninh), có số dân 7.000.000 người, trải trên một diện tích 24.000 km2. Là một vùng châu thổ kết hợp giữa đồi núi và sông nước (núi Thiên Thai, núi Long Khám, núi Chè, Đồi Lim,  sông Thương, sông Cầu, sông Lục Nam). Có lẽ vì những nét đặc thù về địa lý nên các mặt nông công thương và văn học đều rất phát triển. Đọc lịch sử, truyện dân gian, chúng ta sẽ bắt gặp rất nhiều huyền thoại, địa danh ở đây. Loa Thành trước kia cũng thuộc về Kinh Bắc (1961 sát nhập vào Hà Nội). Phù Đổng Thánh Gióng một Tứ Bất Tử của Việt Nam ở Tiên Du, dấu chân ngựa còn hằn trên đường từ Quế Dương Cẩm Giàng đến Sóc Sơn. Trương Chi Mỵ Nương với tiếng sáo trên dòng sông Tiêu Tương đã để lại bao nỗi xót xa ngậm ngùi cho những kẻ yêu nhau mà không thành duyên thành phận. Sủi Dương Xá, Như Kinh là quê hương của Tấm Cám, một câu truyện khắc sâu vào tuổi thơ Việt Nam và người ta cũng không thể không nhắc đến bốn mươi chín làng Quan Họ với những làn điêu dân ca trữ tình được các “Liền anh, Liềnchị” thể hiện dễ làm say đắm lòng người.

       Về mặt tôn giáo cũng đã có rất sớm từ thời Lý Trần (Thiền sư Vạn Hạnh thời Lý. Tuệ Trung, Huyền Quang đời Trần). Luy Lâu với tứ pháp: Pháp Vân, Pháp Vũ, Pháp Lôi, Pháp Điện (chùa Bà Dâu, Chùa Bà Đậu, chùa bà Giàn, chùa Bà Tướng). Chùa Tổ Mãn Xá với Đức Man Nương, nhà sư Khâu Đà La với huyền thoại mây mưa sấm chớp, sự phối hợp văn hóa với tín ngưỡng cho nền kinh tế nông nghiệp lúa nước .

       Đạo Công Giáo đã có mặt ở đây từ thế kỷ thứ 16 do các cha dòng Đa Minh phụ trách. Kẻ Roi, Kẻ Nê, Kẻ Mốt . . .đã là men là muối thuở ban đầu để sản sinh ra những cánh đồng lúa chín, các anh hùng tử đạo. Năm 1862 Thời Tự Đức, 100 vị đầu mục và thứ mục đã bị chôn sống tại thị xã Bắc Ninh. Từ những hạt giống đức tin, năm 1954 số giáo dân đã tăng lên 68.000 người, 68 linh mục, 12 linh mục dòng Đa Minh, 62 giáo xứ và 413 nhà thờ trải dài trọn vẹn trong 5 tỉnh: Bắc Ninh, Bắc giang, Bắc Kạn, Thái Nguyên, Vĩnh Phúc, 3 huyện của Hà Nội và một số xã huyện của các tỉnh Lạng Sơn, Tuyên Quang, Hà giang, Phú Thọ, Hưng Yên, Hải Dương .

      Sau hiệp định Genève 1954. một số linh mục, tu sĩ và giáo dân di cư vào Nam. Ở lại giáo phận còn :

  •   14 linh mục già yếu,
  •   12 thầy giảng,
  •   11 sơ Đa Minh
  •   30.000 giáo dân.

      Thế rồi chiến tranh xẩy ra, bom đạn cày xới trên khắp giáo phận. Hằng trăm giáo dân bị chết, nhiều nhà thờ nhà xứ bị trúng bom. Trong hoàn cảnh thiếu nhân sự, linh mục không có, Đức Hồng Y Phaolô Phạm Đình Tụng lúc đó là Giám Mục coi sóc giáo phận đã cố gắng đưa ra những biện pháp mong duy trì đức tin cho cộng đoàn của mình và tìm cách phát triển:

  •   Củng cố các ban hành giáo
  •   Sáng lập tu hội Đức Mẹ Hiệp Nhất
  •   Chỉnh sửa và in Kinh Bản giáo phận Bắc Ninh
  •   Cổ vũ lòng tôn sùng Thánh Tâm Chúa Giêsu

        Chiến tranh càng ngày càng khốc liệt, mọi biện pháp con người đều tỏ ra bất lực trước bom đạn. Đức cha đã khấn dâng giáo phận Bắc Ninh cho Thánh Tâm Chúa gìn giữ chở che, người hứa sẽ xây dựng một Đền Thánh để tôn thờ  Thánh Tâm Chúa. Quả nhiên từ ngày được Thánh Tâm Chúa che chở, giáo phận đã được bình an vô sự. Nhà thờ chính tòa gần nhà ga, gần quốc lộ 1, là những mục tiêu dễ bị máy bay Mỹ bắn phá, nhưng vẫn được bình an. Nhà thờ Tử Nê trúng 4 trái  bom nhưng không nổ.

        Đất nước hòa bình, giáo dân kẻ đi người về, những sự hoán chuyển đã mang một số lương dân ở xen lẫn vào khu Công Giáo. Cảm nhận được sự tốt đẹp của đạo nên nhiều người xin theo, nhưng cũng có giáo dân vì sinh kế đã đi vào vùng sâu vùng xa sinh sống, có người 52 năm nay mới đi lễ một lần. Xã hội một ngày một tiến bộ, trình độ, mức sống người dân được nâng cao  hơn, được cung ứng nhiều tiện nghi, nhưng cũng du nhập nhiều cái không tốt, đe dọa đời sống đức tin người Công Giáo, trong khi linh mục lại thiếu, nguy cơ phân rã có thể xẩy ra làm băng hoại nền tảng đức tin. Đứng trước những hiểm họa đó, đức Giám Mục đương nhiệm Giuse Maria Nguyễn Quang Tuyến đưa ra những biện pháp :

- Huấn luyện tông đồ giáo dân.

- Thành lập các hội đoàn như : dòng Ba Đa Minh, Giới gia trưởng, Bà mẹ Công Giáo, Ca đoàn, Giáo lý viên, Thiếu nhi Thánh Thể.

- Tổ chức các khóa huấn luyện cho 1751 Ban Hành Giáo về quản lý tài sản Giáo hội, chủ sự suy tôn Lời Chúa trong nhà thờ ngày chủ nhật khi không có linh mục, rửa tội trẻ sơ sinh, trao Mình Thánh Chúa cho kẻ liệt, điều tra hôn phối .

- Cổ võ việc đọc kinh cầu nguyện, lần Chuỗi Mân Côi trong gia đình

- Học hỏi, suy niệm và sống Lời Chúa.

- Tạo điều kiện để các địa phương giao lưu gắn bó trong tinh thần hiệp nhất

        Kết quả :

- 1000 đôi hôn nhân được gỡ rối

- 58 ngôi nhà thờ được xây dựng hoặc trùng tu sửa chữa lại.

- 30.000 giáo dân nhận bản Biểu Trưng các việc phải làm như cầu nguyện, truyền giáo, bác ái v.v. . .

- Tổng số giáo dân hiện nay 123.090 ngưòi, tăng gấp 4 lần  năm 1954.

  • Tìm kiếm các giáo dân phiêu bạt nơi vùng sâu vùng xa thuộc giáo phận như Thái Nguyên, Tuyên Quang, Bắc Kạn v.v. . . quy tụ thành họ đạo.

       Trong  hơn 30 năm, giáo phận Bắc Ninh luôn canh cánh bên lòng lời khấn hứa với Thánh Tâm Chúa Giêsu. Ngày nay lời hứa mới thực hiện được. Ngôi nhà thờ Bắc Giang dâng kính Thánh Tâm có kiểu dáng giống nhà thờ Đức Bà Sài Gòn, rất nguy nga tráng lệ và bề thế với các chiều đo được 50x17 mét; cao 35 m, hai ngọn tháp cao 44 m, công trình thực hiện kéo dài trong 3 năm 7 tháng (=1000 ngày ).

       Ngoài ngôi nhà thờ Bắc Giang, khu Tòa Giám Mục cũng được sửa sang xây cất lại làm khu trung tâm mục vụ với tính cách đa năng, để phục vụ cho nhiều mục đích. Nhìn thấy những công trình xây cất này, Đức Hồng Y G.B Phạm Minh Mẫn đã phải thốt lên “trong miền Nam chưa thấy có Tòa Giám Mục nào có nhiều dãy nhà ngang dọc to lớn như Bắc Ninh”

      Gia đình Phạt Tạ Thánh Tâm SÀI GÒN đến Bắc Ninh vào đúng thời điểm diễn ra cuộc họp của Hội Đồng Giám Mục Việt Nam tại Hà Nội nên Đức cha Tuyến không có nhà, tiếp chúng tôi là cha Tổng đại diện. Cha rất ân cần vui vẻ khi biết mục đích của chúng tôi, cha đã mau mắn bố trí nơi ăn chốn ở cho chúng tôi rất chu đáo. Buổi chiều, Đức cha Tuyến xin phép Đức cha chủ tịch HĐGM VN được rời cuộc họp sớm 2 tiếng để về lo các công việc ở giáo phận. Nghe tin có mặt đoàn Gia Đình phạt Tạ Thánh Tâm GP. Sài Gòn, Đức cha đã mau mắn tiếp chúng tôi ngay trước khi ăn cơm. Nhận được những món quà của Gia Đình Phạt Tạ Thánh Tâm TP Sài Gòn như chuỗi Mân côi, sách thủ bản, tài liệu học tập về Thánh Tâm Chúa Giêsu, Đức cha rất mừng, vì những thứ đó đang không biết phải tìm kiếm ở đâu. Theo lời Đức cha thì ở giáo phận Bắc Ninh trước đây đã có Liên Minh Thánh Tâm và Phạt Tạ, còn bây giờ có giới Gia Trưởng cũng có những sinh hoạt tương tự, như là giữ thứ sáu đầu tháng, Chầu Thánh Thể v.v. . .

 

(Bài này có tham khảo một số chi tiết trong một bài của cha Giuse Đỗ Mạnh Tăng viết về Giáo Phận Bắc Ninh)